Inuit pisinnaatitaaffii pillugit suliniaqatigiiffiit Kalaallit Nunaanni eqqagassat ulorianaatillit iliuuseqarfiginissaannik ujartuipput
Kalaallit Nunaanni eqqaavissuit sakkutooqarfiusimasullu eqqakkanik ulorianartunik, maanna siunissamilu Kalaallit Nunaanni innuttaasut peqqissusaannut annertuumik aarlerinaatilinnik imaqarput.
Inuit pisinnaatitaaffiinut Instituti Kalaallit Nunaannilu Inuit Pisinnaatitaffii pillugut Siun-nersuisoqatigiit, Kalaallit Nunaanni eqqagassalerineq pillugu allakkiami nutaami taama erseqqissaapput.
”Peqqissuunissamut pisinnaatitaaffeqarneq tassaavoq tunngaviusumik inuttut pisinnaatitaaf-fitta ilaat, taamatuttaaq naalagaaffiup mingutsitsinikillisaanermi siuttuunissi kissaatigaa. Taamaammat eqqakkat innuttaasut peqqissusaannut aarlerinaateqannginnissaat imal. avatan-giisinik ajoqusiinnginnissaat anguniarlugu iliuuseqarfigineqarnissaat, naalagaaffiup qulakkiis-savaa,” Qivioq Løvstrøm, Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiinni siulittaasoq erseqqissaavoq.
Nunatsinni eqqaavissuarni eqqakkat iliuuseqarfiginissaat Kalaallit Nunaata akisussaaffigaa, 2020-imili eqqaavissuit arlaannaanniluunniit eqqakkat, avatangiisinut tunngatillugu tamakkii-sumik illersorneqarsinnaasumik katersorneqanngillat. Naalakkersuisut naapertorlugit, eqqaa-vissuarni affai sinneqartuni; gassinut, uumaasunut ajoqutaasunut imal. sialuup mingutsitap imermik imigassamik ajoqusiisinnaaneranut nakkutilliisoqanngilaq.
2018 -imi Naalakkersuisut kommunillu, eqqakkanut ikuallaavissanik marlunnik- nuna tamak-kerlugu illersorneqarsinnaasumik eqqakkanik isumaginnittussanik pilersitsinissaq isu-maqatigiissutigaat. 2024-imi ikuallaaviit naammassippata, eqqakkat katersuinnakkat silami ikuallaneqartarunnaassapput toqunartunillu innuttaasut peqqissusaannut ulorianaatilinnik soorlu dioxinimik aniatitsineq annikillissalluni.
” Eqqaavissuit nutaat akuutissanik toqunartunik aniatitsinnginnissaat eqqakkanillu katersiviit nakkutigisanngortinnissaat pingaaruteqarluinnarpoq. Eqqakkat Kalaallit Nunaanni innuttaasut peqqissusaannik navianartorsiortitsinatik imal. avatangiisitsinnik ajoqusiinngitsumik kater-sorneqarlutillu suliarineqassapput”, Qivioq Løvstrøm oqarpoq.
Sakkutooqarfiusimasuni eqqakkanik saliinissamut pilersaarut tamanut ammasoq ujartor-neqarpoq
Sorsunnersuit aappaata sorsunnerullu nillertumik taaneqartartup nalaanni USA-p Kalaallit Nunaanni sakkutooqarnikkut sammisaasa kingunerisaanik, qimaannakkanik peqqissutsimut avatangiisinullu ajoqusiisinnaasunik sakkutooqarfikoqarpoq.
2018-imi sakkutooqarfiit salinneqarnissaat Danmarkip Kalaallit Nunaatalu isumaqatigiis-sutigaat. Sakkutooqarfiusimasumik Camp Centurymik atomip nukinga atorlugu sarfalersugaa-simasumik saliinissaq, isumaqatigiissummi ilaanngilaq. Sakkutooqarfiusimasup salinneqarnis-saanut pilersaarutaasut tamanit ilisimaneqalernissaat ajornakusoorpoq.
”Inuit pisinnaatitaaffiinit isigalugu, peqqissutsimut ajoqusiisinnaaneranut sakkutooqarfiusi-masumillu saliinissamut piiaanissamullu pilersaarutinut paasissutissat sapinngisamik annertu-nerpaat tamanit pissarsiarineqarsinnaanissaannut, Kalaallit Nunaat Danmarkilu periarfis-siisariaqarput,” Louise Holck, Inuit Pisinnaatitaaffiinut Institutimi pisortaaneq oqarpoq.
INNERSUUSSUTIT
Inuit Pisinnaatitaaffiinut Instituti Kalaallit Nunaannilu Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siun-nersuisoqatigiit innersuussutigaat:
- Naalakkersuisut kommunit suleqatigalugit, eqqaavissuarnik eqqakkanut katersivin-nik nakkutigisanik pilersitsinissaat, akuutissanillu toqunartulinnik aniatitsiso-qaqqunagu eqqakkat katersorneqarlutillu suliarineqarnissaannik, qulakkeerinissaat.
- Sakkutooqarfiusimasumik Camp Century-mik saliinissamut piiaanissamullu piler-saarutit pillugit, Kalaallit Nunaata Danmarkillu ilisimasanik pissarsinissamut tama-nut annertunerusumik periarfissiinissaat.